سرچشمه صلوات از كجا شروع شد؟ يعني چه كسي يا كساني اولين بار بر پيامبر گرانقدر اسلام صلوات فرستادند؟
پاسخ:
« إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ، يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً »(1)؛ خداوند و فرشتگانش بر پيامبر درود مي فرستند اي كساني كه ايمان آورده ايد بر او درود فرستيد و سلام گوييد و تسليم فرمانش باشيد.
صلوات به شكل امروزي از همان زمان پيامبر اكرم(ص) مرسوم بوده، يعني همين عبارت: اللهم صل علي محمد و آل محمد.
آيه فوق كه در زمان خود پيامبر اكرم(ص) نازل شده به مومنان دستور مي دهد بر پيامبر اكرم(ص) صلوات بفرستند. ابوحمزه ثمالي از يكي از ياران پيامبر اكرم(ص) چنين نقل مي كند: هنگامي كه آيه فوق نازل شد عرض كرديم سلام بر تو را مي دانيم ولي صلوات بر تو چگونه است؟ پيامبر فرمود بگوييد«اللهم صل علي محمد و آل محمد كما صليت علي ابراهيم انك حميد مجيد»(2)
درباره كيفيت صلوات بر پيامبر در روايات زيادي كه از طرق اهل بيت(ع) و اهل سنت رسيده صريحا آمده كه« آل محمد » را به هنگام صلوات بر پيامبر بيفزاييد.
ابن حجر هيثمي، از دانشمندان اهل سنت اين روايت را نقل مي كند كه پيامبر اكرم(ص) فرمود: «لا تصلوا علي الصلاة البتراء فقالوا و ما الصلاة البتراء؟ قال تقولون: اللهم صل علي محمد، و تمسكون، بل قولوا اللهم صل علي محمد و آل محمد. »
« براي من درود مقطوع و بريده نفرستيد عرض شد: مقصود چيست؟ فرمود: نگوييد: اللهم صل علي محمد، و سكوت كنيد، بلكه لازم است بگوييد: اللهم صل علي محمد و علي آل محمد».(3)
علاوه بر اينكه تمام فقهاي شيعه و برخي فرقه هاي اهل سنت صلوات فرستادن بر پيامبر و آل ايشان را در تشهد نماز واجب مي دانند بنابراين از زماني كه دستور نماز خواندن و كيفيت آن توسط پيامبر بيان شده و از زماني كه خود ايشان نماز مي خواندند، در تشهد نماز صلوات مي فرستادند.
در روايت مفصلي كه درباره چگونگي دستور خواندن نماز توسط خداوند به پيامبر اكرم(ص) در شب معراج آمده است، يكي يكي اجزاء نماز را بيان مي كند تا مي رسد به اين قسمت در تشهد نماز:
« ثُمَّ أَوْحَي اللَّهُ إِلَيْهِ يَا مُحَمَّدُ صَلِّ عَلَي نَفْسِكَ وَ عَلَي أَهْلِ بَيْتِكَ فَقَالَ صَلَّي اللَّهُ عَلَيَّ وَ عَلَي أَهْلِ بَيْتِي وَ قَدْ فَعَل. . . »
امام صادق(ع) فرمود: “خداوند متعال پيامبرش حضرت محمد(ص) را به معراج برد. جبرئيل اذان گفت و نماز را به پيامبر آموخت، به همين كيفيت و شكلي كه مي خوانيم. در تشهد به او فرمود: اي محمد بر خودت و بر اهل بيتت درود بفرست. پيامبر گفت: صلي الله عليّ و علي اهل بيتي".(4)
از اين روايت معلوم مي شود كه پيامبر اكرم(ص) در تشهد نماز بر خود و اهل بيتشان درود مي فرستادند و مسلمانان ديگر هم از همان زمان در تشهد نماز بر محمد و آلشان درود مي فرستادند.
پي نوشت ها:
1. احزاب(33) آيه 56.
2. عروسي حويزي، محمد بن جمعه، تفسير نورالثقلين، انتشارات اسماعيليان، ج4، ص300.
3. ابن حجر، احمد بن محمد، الصواعق المحرقه، بيروت، مؤسسه الرساله، 1997م، ج2، ص430.
4. كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، انتشارات اسلاميه، 1363ش، ج3، ص486.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی - مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی